Interview Marian Trap van Arkin Jeugd & Gezin
Wat zie jij als meerwaarde van ervaringswerkers in de behandeling?
Dat is heel veel, maar wat ik vooral de meerwaarde vind is de brugfunctie. Dat een ervaringswerker in de behandeling de brug kan zijn tussen de cliënt en de hulpverlener en het perspectief van de cliënt over kan brengen. Een ervaringswerker sluit heel erg aan bij hen en kan vanuit zijn/haar eigen ervaring contact maken, en kan dat perspectief bij hulpverleners laten landen. Maar ze kunnen dat ook de andere kant op, omdat ze de frustratie en machteloosheid bij hulpverleners ook zien en kan daarom ook aan de cliënt overbrengen dat wij ook echt ons best doen en is eigenlijk een soort tolk wat heel helpend is voor beide partijen.
Het is ook heel belangrijk dat jongeren zich gezien en gehoord voelen, en hoe wij als behandelaren ook ons best doen hen aan te voelen, is het toch heel moeilijk om écht naast ze te gaan staan als behandelaar. Wij zijn degene die therapie geven, en zij zijn degene die daarmee aan de slag moeten waardoor er altijd ongelijkwaardigheid zit in de relatie. Ik denk dat door een ervaringswerker toe te voegen, die ongelijkheid toch nét iets minder word, of dat we die in ieder geval kunnen overbruggen.
Daarnaast is een ervaringswerker scherp op stigma, omdat die hier meer zicht op heeft. Hierdoor vergeten we nooit dat we het over mensen hebben met kwetsbaarheden, en niet moeten praten in labels.
Heb je ook voorbeelden uit de praktijk waarin een ervaringswerker echt iets heeft toegevoegd aan de behandeling, en het zonder ervaringswerker anders was gelopen?
Ik denk doordat jij goed aansluiting kon maken, een cliënt mede dankzij jou het volgehouden heeft om het contact met ons aan te blijven gaan, omdat je echt ernaast ging staan. Cliënten vertellen meer aan jou en ik merk dat ze het fijn vinden om jou erbij te hebben omdat jij het beter begrijpt. Ook wanneer een cliënt iets niet trekt, ga je er echt voor staan om hun perspectief te vertegenwoordigen. Ondanks dat je ons ook begrijpt, ga je echt staan voor wat de cliënt graag wil, of juist niet wil.
Er zijn ook situaties waarin ik denk dat een ervaringswerker iets zou kunnen betekenen voor ouders. Omdat ze vanuit eigen ervaring kunnen delen hoe het contact met hun ouders was, en wat daarin wel of niet helpend was. Pas als het over jezelf gaat en dit met iemand deelt, kan het landen bij mensen, wat heel waardevol is.
Zie je een ervaringswerker als een gelijkwaardige collega, omdat ze vanuit hun rol toch een beetje staan tussen de cliënt en de hulpverlener?
We hebben binnen het team allemaal een andere rol, alleen heeft een ervaringswerker net een andere positie naar de cliënt toe dan de rest. De positie en rol van een behandelaar is anders omdat je soms bepaalde keuzes moet maken en knopen door moet hakken, maar als collega is een ervaringswerker voor mij niet anders dan wie dan ook in het team en dus een gelijkwaardige collega.
Sommige ervaringswerkers hebben niet, of veel korter gestudeerd dan de gemiddelde hulpverlener. Denk je dat er hierdoor op hen neergekeken wordt, en er ongelijkheid ontstaat? Ik heb om me heen gehoord dat hierdoor soms weerstand ontstaat. Hoe kijk jij hier tegenaan?
Ik kan me voorstellen dat er teams zijn waarin er hiërarchischer gedacht wordt, maar ik kan daar heel slecht tegen. We hebben allemaal verschillende opleidingsniveaus. Het is vooral belangrijk om goed samen te werken en dingen onderling met elkaar af te stemmen. Dus als een ervaringswerker goed in een team kan functioneren, open is, en bereid is om te doen wat ze moeten doen zodat de jongeren verder kunnen komen, dan maakt hun opleidingsniveau niks uit.
Een van de taken van een ervaringswerker is dat ze kritisch kijken naar de zorg, of het handelen van hulpverleners en hen hierop aanspreken. Ik vraag me soms af of dit irritatie opwekt. Heb je je hier wel eens aan gestoord, of ooit bij een collega gemerkt dat ze dit lastig vonden?
Ik kan geen enkel voorbeeld bedenken waarin wij ons daaraan gestoord hebben. Laatst was er wel een situatie waarin ik dacht dat het misschien ingewikkeld zou worden, omdat je ergens anders tegenaan keek dan een behandelaar en hier echt voor bleef staan. Maar omdat de samenwerking in ons team heel goed gaat, konden jullie hier onderling ook goed uit komen. We weten allemaal waarom een ervaringswerker in het team zit, en wat we daarvan kunnen verwachten. Ik denk ook dat het team zonder een ervaringsdeskundige minder goed zou zijn.
Binnen het FACT model is de inzet van een ervaringswerker een vereiste. Denk je dat het op een poli ook iets toe zou kunnen voegen?
Ja zeker. Ik heb heel vaak gedacht bij intervisie met poli behandelaren dat ze een ervaringswerker nodig hebben om met ze mee te kunnen denken. De jongeren op de poli hebben er ook baat bij dat ze iemand kunnen spreken die ze kunnen helpen het vertrouwen te geven dat ze het uiteindelijk zelf kunnen.
Daarnaast is het contact met een ervaringswerker inspirerend, omdat het hoop geeft waardoor ze een ankerpunt kunnen zijn voor de jongeren. Poli behandelaren kunnen in de bejegening richting cliënten ook dingen doen die voor de cliënt niet prettig zijn, die jongeren vaak wel met de ervaringswerker durven te delen, maar niet met de behandelaar. Ook aan het begin van de behandeling, of bij het afsluiten, kan een ervaringswerker meedenken over wat er precies nodig is. Ik kan me echt voorstellen dat dit een verschil kan maken.
Afsluiting
Dankjewel Marian voor je tijd, en jouw visie op de meerwaarde van de inzet van ervaringswerkers binnen de behandeling.